Pomyłki w typowaniu 5

Jedynki odpowiadają ekstrawertycznemu typowi myślenia, a Piątki introwertycznemu typowi myślenia (wg teorii Junga). Główna różnica między nimi polega na tym, że Jedynki są typem instynktownym, a Piątki typem myślącym. Jedynki są zorientowane na działanie i interesują się tylko ideami, które prowadzą do konkretnych rezultatów, natomiast Piątki są bardziej skłonne do rozważania każdej propozycji lub pomysłu i nie przejmują się jego praktycznymi konsekwencjami.

Zdaniem Junga, opinie i przekonania mają swoje źródło w instynkcie, a konkretnie w jelitach. Kiedy zajmujemy jakieś stanowisko, pewność naszego poglądu pochodzi z naszych wnętrzności. Jedynki są ludźmi o silnych przekonaniach i opiniach, charakterystycznymi dla typu w Triadzie Instynktu. Z kolei Piątki są bardziej skłonne do tworzenia wewnętrznych światów wyobraźni, które są dla nich interesujące i zabawne. Zdrowe Piątki obserwują i wchodzą w interakcje z otaczającym je światem, jednak przeciętne Piątki, zafascynowane własnymi mózgowymi krajobrazami, tracą zdolność do dokładnych ocen prawdziwości, znaczenia lub trafności swoich pomysłów.

Innymi słowy, Jedynki są zdecydowane i skoncentrowane na działaniu, podczas gdy Piątki są bardziej skłonne do refleksji i tworzenia wewnętrznych wizji. Jednakże, kiedy stają się mniej zdrowe, Jedynki stają się bardziej sztywne i utwierdzone w swoich poglądach, a Piątki stają się bardziej niepewne, nihilistyczne i boją się, że nie mogą dojść do żadnego znaczenia ani prawdy.

Podobieństwa i różnice między Jedynkami a Piątkami są najbardziej widoczne w ich podejściu do osądzania i oceniania rzeczywistości. Jedynki skupiają się na pewności i osądzie, natomiast Piątki na względnej niepewności i trudnościach z rozeznaniem. Jedynki, które są zdrowe, mają doskonały osąd, podczas gdy przeciętne Jedynki tylko osądzają. Jednak dokonywanie osądów na temat otaczającego ich świata jest jednym z głównych sposobów, w jaki przejawia się ich ekstrawertyczne myślenie.

Osąd nie jest tak ważny dla Piątek. Chcą one zrozumieć, jak świat działa na poziomie teoretycznym lub tworzyć wewnętrzne światy wyobraźni, które są dla nich interesujące i zabawne. Dlatego Piątki są zazwyczaj oderwane od praktycznego świata i intensywnie zaangażowane w złożone konstrukty mentalne. Przeciętne Piątki, w miarę jak stają się coraz bardziej zafascynowane własnymi mózgowymi krajobrazami, tracą zdolność do dokonywania dokładnych ocen prawdziwości, znaczenia lub trafności swoich pomysłów. Stopniowo coraz mniej dbają o obiektywną słuszność pomysłu, a bardziej o to, w jaki sposób jego pomysły odnoszą się do innych myśli, które pojawiają się w ich umysłach.

Z kolei Jedynki wykorzystują myślenie, aby lepiej odnosić się do świata. Skupiają się na tworzeniu zasad i procedur dla postępu i doskonalenia siebie i swojego świata. Przeciętne Jedynki nie są tak oderwane od świata ani tak wycofane jak przeciętne Piątki. Chociaż mogą być chłodne, bezosobowe i nieco zbyt powściągliwe, Jedynki są żywotnie zainteresowane stosowaniem swoich zasad w życiu codziennym.

Można stwierdzić, że Jedynki i Piątki są przeciwieństwami w sposobie osądzania i oceniania rzeczywistości. Jedynki oceniają sytuacje na podstawie idealistycznych standardów, bazując na tym, co powinno mieć miejsce. Natomiast Piątki nieustannie badają i kwestionują założenia, nie mówiąc już o standardach i zasadach. Jedynki są dedukcyjne, operujące od zasad do konkretnych zastosowań, natomiast Piątki są indukcyjne, działają na podstawie danych, tworząc bardziej obszerne teorie. Oba są filozoficzne i kochają wiedzę: Jedynki jako sposób na doskonalenie świata, Piątki jako sposób na odkrywanie świata. Jedynki są zwykle nauczycielami i moralistami, a nie wynalazcami i obrazoburcami jak Piątki.

Ten błąd jest bardzo mało prawdopodobny. Niewiele osób jednego z tych typów prawdopodobnie pomyliłoby się i określiłoby siebie jako inny typ. Co ciekawe, istnieje większe prawdopodobieństwo, że niektóre Piątki zostaną pomylone z Dwójkami, ale tylko w bardzo konkretnych okolicznościach. Ponieważ Piątki nie łatwo tworzą emocjonalne więzi, mogą stać się bardzo zależne od niewielu, które tworzą, i mogą wykazywać potrzebę obecności swoich bliskich. W tych momentach przypominają trochę przeciętne Dwójki.

W pozostałych aspektach te dwa typy są prawie przeciwieństwami. Dwójki są bardzo ekspresyjne emocjonalnie i skoncentrowane na ludziach. Piątki są emocjonalnie odcięte i mogą być największymi samotnikami Enneagramu. Obydwa typy łatwo odczuwają odrzucenie, ale Dwójki radzą sobie z tym, tworząc więzi, a Piątki radzą sobie przez izolację i oddzielanie się od bólu. Dwójki kierują się emocjami i mogą czuć się zirytowane lub zdenerwowane zbyt intelektualnym podejściem lub złożonymi pomysłami i procedurami. Piątki z kolei są zirytowane nadmiernym sentymentalizmem i wylewnością: to, co ich interesuje, to intelektualne koncepcje i złożoność. Dwójki mają tendencję do zbliżania się do innych, a Piątki do wycofywania się z nich.

Głównym powodem, dla którego Trójki i Piątki bywają mylone, jest fakt, że niektóre przeciętne Trójki, szczególnie te inteligentne, chcą postrzegać siebie jako myślicieli. Ponieważ Piątki kojarzone są z inteligencją, przeciętne Trójki mogą wybierać ten typ, zamiast typu, którym są naprawdę. Błędne identyfikowanie typów wynika głównie z presji wywieranej na Trójki przez rodziców i otoczenie, które wartościują inteligencję i oryginalność. Jednakże, wąskie koncepcje typów oraz niepełne i niesprawiedliwe opisy typu Trójki, mogą również wpłynąć na decyzję przeciętnych Trójek, aby identyfikować się jako Piątki.

Warto jednak zauważyć, że istnieją znaczące różnice między tymi dwoma typami. Piątki są bardzo zorientowane na proces i posiadanie wiedzy, fascynuje je zdobywanie nowych informacji. Ich zainteresowania nie muszą mieć praktycznych rezultatów i nie dążą do zdobycia sławy lub bogactwa. Przeciętne Piątki pozostają związane z projektem, dopóki nie wyczerpią tematu lub swoich możliwości.

Trójki z kolei zazwyczaj angażują się w swoją pracę, aby zdobyć uznanie i osiągnąć cele, niekoniecznie z miłości do wiedzy. Elementy autopromocji i poszukiwania statusu są dla nich istotne, co skłania je do promowania swoich osiągnięć i opowiadania o nich. Przeciętne Trójki szybko zmieniają zainteresowania i karierę, jeśli nie odnoszą sukcesów, których oczekują.

Dlatego też, istotne jest, aby nie skupiać się jedynie na jednej lub dwóch cechach, ale rozważyć typ jako całość, włącznie z motywacjami, które kierują każdym z typów Enneagramu.

Istnieją znaczące różnice między tymi dwoma typami. Piątki skupiają się głównie na procesie myślenia, a nie na końcowych celach. Mogą skupić się na abstrakcyjnych ideach, niekoniecznie dążąc do praktycznych wyników. Zamiast tego, zainteresowanie piątek leży w zdobywaniu wiedzy jako celu samym w sobie. Przeciętne Piątki nie dążą do zdobycia sławy czy fortuny za swoje odkrycia lub dzieła. Wolą podążać za swoimi pomysłami, niezależnie od konkretnego celu. Tworzenie prywatnych, wewnętrznych rzeczywistości może być dla nich wystarczającą nagrodą. Przeciętne Piątki będą pracować nad projektem przez lata, aż do wyczerpania tematu, siebie lub obojga.

Trójki natomiast zazwyczaj nie angażują się w tematy dla samej idei. Szybko zmieniają zainteresowania i karierę, jeśli nie odnoszą sukcesów i uznania, do którego dążą. Przeciętne Trójki podejmują swoją pracę intelektualną mając na uwadze osobiste cele, takie jak zaimponowanie innym, zdobycie sławy czy zostanie najlepszym w swojej dziedzinie. Ich praca jest często podejmowana w celu zdobycia uznania, a nie z miłości do wiedzy i ekscytacji intelektualnymi odkryciami. W przeciwieństwie do Piątek, Trójki często skupiają się na autopromocji i poszukiwaniu statusu. Przeciętne Trójki mają tendencję do chwalenia się swoimi osiągnięciami, podczas gdy przeciętne Piątki są skromne i nie zwracają uwagi na pochwały.

Trójki są także bardziej towarzyskie i dbają o swój wygląd osobisty. Piątki są zwykle samotnikami i nie przywiązują dużej wagi do swojego wyglądu osobistego. Przeciętne Trójki są bardzo świadome tego, co inni myślą o nich, podczas gdy przeciętne Piątki nie przejmują się opinią innych. Trójki chcą być postrzegane jako pożądane seksualnie i społecznie, dlatego często dostosowują się do norm społecznych. Piątki są często ekscentryczne i nie zwracają uwagi na normy społeczne.

Czwórki i Piątki mają wiele cech wspólnych. Oba typy są wycofane, mogą wykazywać indywidualistyczne i ekscentryczne zachowania, a także są wyjątkowo kreatywne. Jednak warto pamiętać, że istnieje większe ryzyko pomyłki przy próbie odróżnienia między typami 4w5 i 5w4.

Należy również zauważyć, że Piątki często mylnie są identyfikowane jako Czwórki, co wynika z uproszczonych definicji typów. Niektóre Piątki uważają, że Czwórki są bardziej zorientowane na uczucia, a Piątki są bardziej intelektualne. Z powodu swojego silnego odczucia emocji, niektóre Piątki zakładają, że muszą być Czwórkami, co szczególnie dotyczy kobiet. W rzeczywistości Piątki są często naukowcami lub inżynierami, podczas gdy Czwórki są kreatywnymi artystami. Oba typy mogą być twórcze, jednak ich style wyrażania kreatywności różnią się nieco od siebie.

Czwórki skupiają się na swoich emocjach i często wyrażają je w sposób, który wymaga reakcji emocjonalnej od innych ludzi. Ich twórczość artystyczna jest zwykle oparta na ich rodzinie, związkach i subiektywnych doświadczeniach. Piątki natomiast zwykle dzielą swoje emocje tylko z nielicznymi osobami. Ich uczucia często prowadzą ich do bardziej abstrakcyjnych form twórczej ekspresji, a ich prace są często bardziej eksperymentalne i dziwaczne.

Podsumowując, zarówno Czwórki, jak i Piątki są kreatywnymi i wycofanymi typami osobowości. Czwórki są skupione na wyrażaniu swoich emocji i mają tendencję do tworzenia autobiograficznej sztuki, podczas gdy Piątki wyrażają swoje emocje w sposób bardziej skryty, a ich prace są często bardziej abstrakcyjne i eksperymentalne.

Piątki i Szóstki to dwa różne typy myślenia, z których każdy ma swoje unikalne cechy. Gdy te typy są rozwinięte, mogą być bardzo intelektualne. Jednakże, Szóstki są bardziej liniowe i analityczne w swoim myśleniu, skoncentrowane na rozwiązywaniu problemów, przewidywaniu i ustalaniu powtarzalnych metod. Z tego powodu świat nauki i szkolnictwa wyższego jest bardziej związany z wartościami typu Szóstki.

Z drugiej strony, Piątki są bardziej nieliniowe w swoim myśleniu. Są zainteresowane odkrywaniem nowych teorii i idei, które wstrząsają istniejącymi strukturami i metodami. Mimo że są bardziej kreatywne i odważne niż Szóstki w swoich pozycjach, są również mniej praktyczne. Piątki uważają, że mogą ufać tylko swojemu umysłowi w zakresie wyciągania wniosków, podczas gdy Szóstki są bardziej skłonne do szukania porad innych ludzi.

Dlatego też, mimo że Szóstki często mylą się z Piątkami, są one dwoma odrębnymi typami myślenia. Rozumienie tych różnic może pomóc w zrozumieniu, jakie wartości i umiejętności są ważne dla każdego typu i jakie obszary są bardziej naturalne dla każdego z nich.

Te typy rzadko są mylone ze sobą, ale mają pewne podobieństwa. Piątki i Siódemki są również typami myślącymi, którzy są bardzo ciekawi, odkrywczy i chętni do eksperymentowania z nowymi sposobami działania. Oba typy mają również skłonność do zbierania rzeczy i bycia napiętym. Niemniej jednak, są one zupełnie różne pod względem emocjonalnym, charakterystycznych zainteresowań i uniknięć.

Piątki są bardziej odizolowane i wycofane społecznie. Preferują samotne godziny spędzone na pracy nad swoimi projektami, czytaniu, słuchaniu muzyki i tak dalej. Piątki wolą intelektualną rozrywkę. Siódemki są bardzo towarzyskie i lubią być aktywne. Chociaż lubią dobrą lekturę, niecierpliwią się, gdy muszą siedzieć w jednym miejscu przez dłuższy czas. Dar Piątek to intensywne skupienie i koncentracja, podczas gdy Siódemki mają dar szerokiej wizji i syntezy. Siódemki są również optymistami Enneagramu, dostrzegając pozytywne strony większości rzeczy i unikając tematów, które stają się zbyt mroczne, bolesne lub ciężkie. Piątki postrzegają optymizm jako nierealistyczny i są pociągnięte przez mroczną, makabryczną i nihilistyczną stronę życia.

Oczywiście, Piątki mogą przypominać Siódemki, gdy są pod zwiększonym stresem i poruszają się w kierunku dezintegracji. W takich chwilach mogą się rozproszyć i stać się jak przeciętne Siódemki. Jednakże, gdy tylko sytuacja zostanie złagodzona, powrócą do swoich bardziej skoncentrowanych, wycofanych sposobów.

Mimo że Ósemki i Piątki są rzadko mylone ze sobą, to te dwa typy Enneagramu mają wiele cech wspólnych. Zarówno Ósemki, jak i Piątki postrzegają siebie jako outsiderzy i łatwo czują się odrzucone. Oba typy są niezależne i gotowe do obrony swojej niezależności, wierząc w bezpośrednią komunikację. Mogą być agresywni i mają tendencję do ochrony swojej wrażliwości.

Ósemki czasami mogą mylić się z Piątkami, szczególnie w momencie, kiedy są pod wpływem stresu i potrzebują czasu na opracowanie strategii oraz przemyślenie swojego następnego kroku. Niemniej jednak Ósemki częściej radzą sobie z problemami bezpośrednio i mogą być bardzo asertywne w dążeniu do tego, czego chcą. Piątki z kolei mają tendencję do izolowania się od innych i odcinania się od wielu swoich potrzeb, aby uniknąć ryzyka uzależnienia.

Podczas gdy Ósemki są wysoce instynktowne i związane ze swoimi ciałami, co sprawia, że są ludźmi praktycznego działania, pragmatyzmu i zmysłowości, Piątki często pozostają w swoich umysłach i mają ambiwalentny stosunek do swojego ciała. Utrzymanie podstawowych potrzeb i praktyczność może być problemem dla Piątek, podczas gdy dla Ósemek nigdy nie stanowi to problemu.

Wiele Dziewiątek błędnie uważa, że są Piątkami. Zdarza się to rzadko w drugą stronę. Szczególnie przeciętne Dziewiątki płci męskiej, które są dobrze wykształcone i inteligentne, mają tendencję do myślenia, że są Piątkami. Jak zauważono w dyskusji na temat Dwójek, przeciętne Dziewiątki często mylą się z typem Dwójki.

W porównaniu do innych typów osobowości, Dziewiątki mają największe trudności z określeniem swojego typu, ponieważ mają nieokreślone poczucie własnej wartości. Przeciętne Dziewiątki mają niewielkie poczucie tego, kim są, przez co zwykle nie wiedzą, jak zacząć szukać swojego typu. Jeśli nie mają wskazówek, Dziewiątki zwykle rezygnują z prób zidentyfikowania swojego typu lub mylą się z innymi typami, co daje im poczucie emocjonalnego komfortu.

Nawet zdrowe Dziewiątki nadal mają rozproszone poczucie siebie, ponieważ opiera się ono na ich zdolności do bycia otwartymi na innych, a nie na samoświadomości. Przeciętne Dziewiątki mają problemy z identyfikacją swojego typu, ponieważ to wywołuje w nich niepokój, a to jest dla nich całkowitym przekleństwem. Wszelkie czynniki zakłócające ich spokój są ignorowane lub pomijane. Unikają introspekcji na rzecz przyjmowania pocieszających wyobrażeń o sobie, jakie by one nie były. Dla przeciętnych Dziewiątek utrzymanie nieokreślonego zrozumienia siebie i emocjonalnego komfortu jest ważniejsze niż zdobywanie głębszych wglądów.

Nic z tego, co zostało powiedziane, nie dotyczy Piątek, a te dwa typy osobowości są od siebie bardzo różne. Dziewiątki są łagodne, niefrasobliwe, cierpliwe, otwarte i przychylne, natomiast Piątki są intensywne, zdecydowane, kłótliwe, uparte i wysoce odporne na wpływy innych. Dziewiątki lubią ludzi i ufają im, być może czasami zbyt łatwowiernie. Z kolei przeciętne Piątki są podejrzliwe wobec ludzi i wcale nie ufają im, a czasami są zbyt cyniczne i oporne. Oba typy należą do trzech wycofanych typów Enneagramu i, jak widzieliśmy w przypadku Czwórek i Dziewiątek, między nimi istnieją autentyczne podobieństwa, chociaż tylko powierzchowne.

Mimo że mają wiele cech wspólnych, głównym powodem, dla którego Dziewiątki mylą się z Piątkami, jest ich postrzeganie samego siebie. Dziewiątki myślą, że są Piątkami, ponieważ wierzą, że mają głębokie idee, dlatego muszą być Piątkami.

Częścią problemu jest fakt, że jednostki obu typów mogą być bardzo inteligentne, ale jako grupa Piątki są prawdopodobnie najbardziej inteligentnymi spośród dziewięciu typów osobowości. Kiedy Dziewiątki są bardzo inteligentne, mogą być równie błyskotliwe jak Piątki, ale ich sprawność intelektualna jest bardziej zróżnicowana. Są genialne w pracy, ale nie są skupione i uważne w innych dziedzinach, podczas gdy Piątki są skupione i uważne we wszystkich dziedzinach przez cały czas. Chociaż inteligencja może manifestować się na wiele sposobów, to bycie inteligentnym nie czyni Dziewiątek intelektualistami, tak samo jak samo myślenie nie czyni ich myślicielami. Jak już wcześniej zauważyliśmy, należy brać pod uwagę wzorzec jako całość (razem z motywacjami), a nie tylko jedną lub dwie cechy oddzielnie. Ponieważ każdy typ myśli w jakiś sposób, samo myślenie nie jest wystarczającą podstawą do diagnozowania osobowości.

To opracowanie jest adaptacją rozdziału 6 poprawionego drugiego wydania Understanding the Enneagram (Don Riso i Russ Hudson, 2000).